PAAZ | Intervisie VS drama, de winnaarsdriehoek !

Aan bod in intervisie gisteren; wat interacties met psychisch zieke mensen soms met je doen als je even niet oplet voor drama. Te begrijpen via de dramadriehoek. Het ging over mensen met een persoonlijkheidsstoornis, zij creëren vaak drama om uiteenlopende redenen (angst, depressie, tegenzin, weerstand, tegenwerking, hun zin doen, hun zin krijgen, aandacht afleiden van problemen, de kick, .. )
Stephen Karpman publiceerde dit model in 1968 en won er een award mee. 

Zolang de aangenomen rollen terecht (feitelijk en echt) en gemeend (geen pose, geen manipulatie) zijn, is er geen probleem (geen drama). Mensen kunnen echt slachtoffer zijn, echt een redder in nood zijn en echt helpend zijn, echt nuttig dingen aan de kaak stellen. Ook dat kan slecht uitpakken, maar daar gaat het hier niet over ! 

Als een gesprek niet oké verloopt, jij je als hulpverlener ongemakkelijk (zelfs slecht) voelt of een rol krijgt die je niet wilt - een patiënt noemt je een 'bemoeial', 'een zeurkous' of 'de slechtste begeleider ooit' bijvoorbeeld - dan is de kans groot dat je in de dramadriehoek terecht gekomen bent. Kwetsende opmerkingen aan jouw adres als 'zo jong en dan al een burnout', 'jij bent de enige hier die nooit helpt', horen daar bij.

Psychiatrische patiënten hebben nogal eens de neiging om (bewust of onbewust) een rol te spelen (TA) en jouw een rol toe te bedelen. Rigide patronen komen echter ook (bewust of onbewust) voor bij gewone mensen. Onder stress heb ook ik de neiging om dingen op een bepaalde manier op te lossen (laten we eerlijk zijn).

De rollen hebben een vaste (rigide), negatieve dynamiek (manier van doen ten opzichte van anderen, ze brengen wat teweeg in interactie).

• Zo biedt de Redder graag veel en vooral ongevraagd hulp. Kom maar, laat mij het maar even doen.Hij neemt de verantwoordelijkheid van een ander over waardoor hij anderen afhankelijk maakt en zich zelf onmisbaar.
• Het Slachtoffer gedraagt zich hulpeloos, reageert het liefst vanuit onmacht. Ze moeten altijd mij hebben. Doet hij dat zielig genoeg dan voelt de Redder zich aangesproken. Roept hij irritatie op, dan wordt de Aanklager uitgedaagd.
• De Aanklager wijst om zijn eigen zwakte te verbergen, anderen graag op hun zwakke plekken. Jij snapt er echt niets van hè. Zij gaan zich schuldig voelen en zelf geeft ‘t hem geeft een gevoel van eigenwaarde.

• Voelt de Redder zich niet gewaardeerd, dan neemt hij de rol van Slachtoffer aan of van Aanklager. Nou zeg, ik wil alleen maar helpen hoor.
• Wil de Aanklager het goed maken, dan schuift hij op naar Redder of wordt zelf Slachtoffer.
• En als het Slachtoffer vindt dat hij niet goed geholpen is dan schiet hij in de rol van Aanklager. Ik dacht dat je me zou helpen, maar wat schiet ik hier nu mee op.

De rollen zijn dus inwisselbaar 

maar ook complementair, de een kan niet zonder de ander.

De Dramadriehoek is nooit constructief:

• kost energie
• heeft een herhalend patroon ‘daar gaan we weer’
• bestaat uit ongelijke rollen, de een voelt zich meer of minder dan de ander
• is een spel van transacties met bijbedoeling en verborgen boodschappen
• de uitkomst is voorspelbaar na afloop zit iedereen met het ‘bekende rotgevoel’

In dramadriehoek neemt niemand de verantwoordelijkheid voor het eigen gedrag.

Je kunt op het drama ingaan, of (beter voor jou en helpend voor de ander!) er uit stappen via de alternatieve winnaarsdriehoek. Vooral door gezond te leren omgaan met conflicten (O jee, een levenslange reeks lessen! weet ik maar al te goed). Begin vragen te stellen, stel de rollen in vraag ..

Het is soms verdomd moeilijk! 
Daarom hebben veel teams TVO-vergaderingen. 
TVO staat voor tijd voor onszelf.
Ook debriefing na een incident (spanning of agressie) is zo een noodzakelijk teammoment. 

Blijf er vooral niet mee zitten.

Ikzelf debunk drama nogal eens met humor, andere collega 's confronteren, anderen praten het uit. Het hangt van de omstandigheden en de vertrouwensband met de cliënt af.

Coach Marie Rietveld legt het hier zo goed uit dat uw coach Clark Kent de linken doorgeeft. Klik hier op dramadriehoek en winnaarsdriehoek en je vindt het mooier dan ik het in één twee drie kan uitschrijven. Dat spaart mij wat tijd om nog wat te schilderen in huis, boodschappen te doen en te genieten van mijn vrije dag.