Inlevende contactvaardigheden aanwenden bij dementie

Project dementievriendelijk rusthuis gaat zijn 30ste week in/ de derde praktische week 


Dit is deel 2 van http://freecoachclarkkent.blogspot.be/2012/07/knuffels-poppen-en-teddyberen-voorzien.html
We zijn de knuffels, poppen en beren aan het implementeren/ invoeren/ verwezenlijken/
en dat heeft nog even nodig. Al ging het direct goed, er over bloggen is nog voorbarig. 
Op het einde van deze blog geef ik nog even kort de regels op een rijtje waar we ons aan houden met die therapeutische knuffels (ik kan het niet genoeg herhalen). Toch al een sneek preview :

ook andere voel-spulletjes doen het goed

huiselijk/ geen kleuterklas

huiselijk hoekje

voor het grijpen, mand is/ hangt wel stevig vast

'dat mensen niet van beestjes houden!' zegt Jenneke

gul nieuw! geschenk-beertje van een lieve collega

Een paar zogenaamde 'body Pillows'/ €27 - €60/ de ons bekende 'Banaan' hoort daar ook bij. Vaak gebruikt voor decubituspreventie, maar ook toe te passen als knuffel..

In week 30 geef ik je als een coach wat mogelijkheden om contact te maken met mensen met dementie - héél praktisch ! héél bruikbaar !

Zo kun je de knuffels ook gebruiken samen met :










12 inlevende - oftewel 'empathische' - vaardigheden

Niemand kan je vertellen hoe je met mensen met dementie om te gaan. Er zijn wel een heleboel vaardigheden die je kunnen helpen contact te maken.

Contact is een behoefte van ieder mens. De mate en intentie van contact is heel verschillend. De een heeft er meer behoefte aan als de ander, dat is bij mensen met dementie niet anders !
De mogelijkheid zelf contact te maken gaat tijdens het proces steeds moeilijker. Men trekt zich terug in de innerlijke wereld. Zoals je je terug kan trekken als je diep in gedachten zit of zit te dagdromen. Dan zie/ hoor je eigenlijk ook niet meer wat er om je heen gebeurd. In het derde en vierde stadia, de verborgen en verzonken ik komt het contact nog wel tot stand maar alleen als de ander hiertoe moeite, soms heel veel moeite voor doet. Dan kan er nog wel vaak een reactie terug worden gegeven.
Het is zwaar om voor iemand te zorgen die niet meer terug reageert. Onze eigen behoeften aan contact komen dan in de knel en dan wordt zorgen heel zwaar.

Daarom vind ik het heel zinvol u een aantal empatisch vaardigheden en technieken uit te leggen. Ze zijn niet moeilijk te leren, de kunst is te weten wat je wanneer kunt toepassen. zo vind je een unieke mix.

Jezelf concentreren en centreren. 

Centreren wil zeggen jezelf leegmaken. Door jezelf te ontspannen en dmv bewuste ademhaling je eigen spanning en emoties even laten voor wat het is. Zo kan je afstemmen op een bewoner en openstaan voor alles wat gebeurd.

Centreren doe je vlak voordat je contact maakt, of heel bewust als iemand in de bedreigde ik erg gemakkelijk gekwetst is.

Explorerende - ontdekkende - vragen stellen 

Dit is vragen stellen op een niet bedreigede manier om informatie te krijgen wat iemand bezigheid. Het zijn vragen die beginnen met Wie Wat Waar Wanneer. zo krijg je fieten zonder de emoties aan te raken. Nooit met Waarom beginnen want dit vraagt om een verklaring, die men juist niet meer kan geven en is daardoor bedreigend.

Oprecht en intiem oogcontact

Oogcontact betekend de mogelijkheid tot echt ontmoeten. Zorg ervoor om op ooghoogte te zijn, dementerende verliezen het vermogen om vanuit de ooghoeken te zien, benader dus vanaf van voren. Bij mensen in de bedreigde ik kan direct oogcontact juist boosheid, agressie oproepen. let goed op de reactie en stem je daar op af. Het komt heel nauw, wanneer en hoe vaak je dit moet doen.
Spreken met een duidelijke lieve lage stem. probeer dit maar eens uit. de klank van je stem heeft veel meer invloed dan je denkt

Aanraken

Aanraken is een manier van contact. Mensen in de bedreigde ik willen vaak niet worden aangeraakt, bewaren sociale afstand, vinden al gauw iets kinderachtig of raar. maar later vinden mensen met dementie het juist heel fijn aangeraakt te worden.
aanraken op verschillende plaatsen kan bewust of onbewust herinneringen oproepen.
een schouderklop, broederlijk. Een hand op het hoofd, vaderlijk. Een streling langs de wang moederlijk. aanraken van de kuiten, herinnering aan paard. Dit kun je bewust toepassen of juist laten.

Herhalen 

van wat de ander zegt met dezelfde intonatie of op vragende of bevestigende toon. Dit geeft de ander de gelegenheid op eigen tempo te vertellen, nieuwe woorden of zinnen volgen makkelijker

Reminisentie

Oproepen van herinneringen door voorwerpen, foto's ect met als doel over vroeger te praten of om het leven te evalueren. Dit onderwerp zal ik een andere keer verdiepen. let op niet iedereen haalt graag herinneringen op.

Parafraseren

Dit houdt in dat je de essentie herhaalt van wat de ander zegt waarbiij je dezelfde sleutelwoorden gebruikt. ook intonatie en spraakritme neem je dan over. Je herhaalt hetzelfde in een iets andere volgorde bijvoorbeeld.

Meerduidigheid

Mensen gaan gaanderweg vaak zelfverzonnen woorden gebruiken die een ander niet herkent. Als je dit woord vervangt door hij, zij, het kan een ander zich toch begrepen voelen. BV deze prieten doen me pijn, dan kun je vragen, doen ze zo'n pijn?

Spiegelen. 

Je probeert contact op te bouwen door heel goed op iemands lichaamstaal te letten. Dezelfde houding of spanning aannemen of opdezelfde manier gebaren maken, ademhalen. Zorg dat het geen imiteren wordt, dan voelt de ander zich voor de gek gehouden. als je dit met respect doet maak je juist duidelijk dan je hem heel seriues neemt en veel moeite doet om hem te begrijpen, dit voelt men haarfijn aan.

Het gedrag koppelen aan onvoldane menselijke behoefte

Mensen hebben 3 basis behoeften; dat iemand van je houdt/ dat je nuttig bent/ of dat je je gevoelens kan uiten terwijl er iemand naar je luistert. Als iemand met dementie klopt/ wrijft/ loopt is dit vaak "werken/ nuttig voelen" als men veel roept huilt lacht "uiten van gevoelens" (hou dat in je achterhoofd en véél gedrag is minder 'ongepast' dan je op het eerste zicht zou denken !
en er zijn mensen die tevreden zijn als ze maar af en toe een knuffel of aai over de bol hebben" iemand die van je houdt"

Inspelen op het voorkeurszintuig

..dan maak je gebruik van het favoriete zintuig van iemand om contact te maken. Ook hier kom ik nog op terug

Polariteit. 

Als iemand blijft hangen in veel klagen kan dit helpen. Dit houdt in dat je vraagt naar de extreme klacht. bv heeft u dit meer gehad? wanneer was het het allerergste? door daarna te vragen naar het tegenovergestelde. Wanneer had u hier NOOIT last van? Dit helpt hem helpen zijn gevoelens te uiten en zich te herinneren aan betere tijden en kan je iets vertellen over hoe hij vroeger dit probleem oploste.


Op welke manier zou ik Tot ziens zeggen ?, ff denken :
Coach Clark Kent

• Laat mensen zelf ontdekken
• aanbieden mag, niet aandringen
• niet zien als speelgoed doch als activiteit
• gebruiken als gespreksonderwerp doch niet op een kinderlijke manier
• noteer wat het met mensen doet
• meegaan in de beleving/ de wereld/ van de bewoner
• zie de knuffels als een therapeutisch instrument
• neem geen knuffels af. Als mensen ze 'adopteren' laat hen ze dan meenemen naar de kamer
• ruim op voor de bewoner - wijs hem niet terecht voor rommel maken of terugleggen van 'speelgoed' e.d.
• hou de knuffels hygiënisch proper
• bekijk de lijst van voor- en nadelen van week 28 nog eens en wees je er van bewust
• geef familie en kenissen uitleg als ze er om vragen of als ze opmerkingen (vreemde blikken) geven
• kom je er niet uit, vraag hulp aan de hoofdverpleegkundige of therapeuten
• vertel andere collega 's over dit project, enthousiasmeer hen
• wees zelf positief ingesteld, deze activiteit kan sommige mensen helpen om zich beter te uiten en zich minder te vervelen (mocht dit het geval zijn)
• knuffels kunnen spanning tegen gaan (minder spanning en minder medicijnen zijn een goede zaak in het semi-gesloten milieu)
• ..